Doorheen de geschiedenis van de aarde zijn er voortdurend klimaatveranderingen geweest. Deze hadden altijd een natuurlijke oorzaak. De huidige klimaatverandering wordt mee door de mens veroorzaakt en heeft grote gevolgen wereldwijd voor mens en milieu. Hier vind je alles wat je wil weten over het klimaat, het broeikaseffect, de klimaatverandering en de rol van de mens.
Om de haverklap komen in het nieuws berichten als ‘opwarming van de aarde’, ‘extreme weersomstandigheden’, ‘Net geen klimatologische records gebroken in december’, ‘Nog deze eeuw tot 7 graden warmer rond Middellandse Zee’ …
In nieuwsberichten is het niet altijd duidelijk of het gaat om weerfenomenen of veranderingen van het klimaat. Het is nochtans belangrijk om die twee uit elkaar de houden:
- Het weer is een beschrijving van de verschillende fenomenen die we op een bepaald ogenblik en op een bepaalde plaats kunnen waarnemen. We meten het weer aan de hand van de luchtdruk, de temperatuur, de neerslag, de luchtvochtigheid … Het weer is pas een paar dagen op voorhand te voorspellen.
- Het klimaat is het gemiddelde weer van een bepaald gebied bekeken over een periode van 30 tot 40 jaar. Een paar hete dagen in de zomer of een paar koude winterdagen hebben weinig impact op het berekenen van het klimaat. Het klimaat is dus de optelsom van alle soorten weer over een bepaalde periode in een bepaald gebied.
Terwijl het weer van dag tot dag kan veranderen is het klimaat voor een welbepaalde plaats min of meer stabiel over een langere periode (minstens 30 jaar). Aan de hand van de afstand tot de evenaar geven de klimaatgordels aan of een bepaalde plaats een koud, een gematigd of een warm klimaat heeft.
Maar het klimaat wordt nog door heel wat andere factoren bepaald zoals de hoeveelheid neerslag, de aanwezigheid van bergen en oceanen, enzovoorts. Het klimaat is een bijzonder complex mechanisme dat uit een hele reeks interacties bestaat. Dit noemen we het klimaatsysteem.
Om alle klimaten op de wereld in kaart te brengen, wordt een internationale classificatie op basis van vijf hoofdklimaten gebruikt.
Onze planeet is verpakt in een dunne laag van gassen, de atmosfeer of dampkring. Zonder deze laag zou het leven op aarde onmogelijk zijn. Je kan de atmosfeer zien als een ‘grote gasvormige oceaan’ met stromen, wervelingen en gelaagdheden die boven ons hoofd het weer bepalen.
De atmosfeer levert ons de zuurstof (O2) die we inademen en de koolstofdioxide (CO2) die planten nodig hebben om te groeien. Verder komen er de producten van vulkaanuitbarstingen, bosbranden en vervuilende stoffen door menselijke activiteiten in terecht.
Net zo belangrijk voor ons bestaan als zuurstof zijn de natuurlijke broeikasgassen in de atmosfeer, zoals koolstofdioxide (CO2) , waterdamp (H20) en methaan (CH4) . Deze broeikasgassen zorgen voor het natuurlijke broeikaseffect, wat ervoor zorgt dat de gemiddelde temperatuur op aarde 15°C bedraagt. Zonder het broeikaseffect zou het te koud zijn om te overleven op onze planeet.
Het klimaat op aarde heeft altijd geschommeld. Zo woonden er 100 miljoen jaar geleden in onze streken dinosaurussen… in een tropische omgeving. Nauwelijks 15.000 jaar geleden was ditzelfde landschap dan weer bedekt met ijs: de ijskap strekte zich uit tot het noorden van Nederland en je kon over het ijs naar Engeland wandelen.
Doorheen de geschiedenis van de planeet zijn er reeds grote klimaatveranderingen geweest: het klimaat veranderde als gevolg van natuurlijke oorzaken, en zal dat ook in de toekomst blijven doen.
Klimaatverandering is de verandering van het gemiddelde weertype of klimaat over een bepaalde periode. De verandering manifesteert zich het duidelijkst in een stijging of daling van de gemiddelde temperatuur, veranderingen van luchtstromingen en van de waterkringloop en daarmee van de bewolking en de hoeveelheid neerslag op aarde.
Deze veranderingen hebben op hun beurt weer invloed op woestijnvorming, de grootte van ijskappen en gletsjers, zeestromingen, het zeeniveau en de zuurtegraad van het zeewater. Belangrijke processen bij klimaatverandering zijn terugkoppelingmechanismen die de veranderingen nog verder versterken of terug afremmen.
De klimaatverandering is een globaal probleem dat oplossingen vraagt op internationaal, lokaal en persoonlijk vlak!
Om de negatieve gevolgen van de klimaatverandering binnen te perken te houden, gaan wetenschappers er van uit dat de opwarming van de aarde zekeronder 2°Cten opzichte van het pre-industriële niveau moet blijven. Maar steeds vaker wordt zelfs 1,5°C naar voor geschoven als kritische grens.
Om dit te bereiken zullen we de uitstoot van broeikasgassen met 80% tot 95% moeten verminderen tegen 2050 ten opzichte van de hoeveelheid uitgestoten in 1990. Er bestaan al heel wat studies die aantonen dat dit haalbaar is, maar het is de hoogste tijd om massaal en op alle niveaus in actie te schieten.
Een maatschappij van richting doen veranderen is niet eenvoudig en vergt doorgaans langdurige inspanningen van de vele sectoren en actoren die erin meespelen. Dergelijke koerswijzigingen gebeuren meestal niet (snel genoeg) zonder een duwtje in de rug. Er is nood aan een degelijk sturend beleid van bovenaf.
Niet alleen overheden en grote bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Ook de levensstijl van miljoenen mensen heeft een impact op ons klimaat.
Van alle menselijke activiteiten die de uitstoot van broeikasgassen veroorzaken, is de verbranding van fossiele brandstoffen veruit de belangrijkste. Ongeveer 60% van de uitstoot van broeikasgassen bestaat uit CO2 die vrijkomt bij de verbranding van fossiele brandstoffen voor elektriciteitsproductie, transport, verwarming, petrochemische en andere industriële processen … Door in te zetten op energie-efficiëntie en hernieuwbare energie liggen grote reducties van broeikasgassen binnen handbereik.
Ontbossing is voor velen een ver-van-het-bed-show en wordt daarom vaak over het hoofd gezien. Nochtans is deze praktijk samen met de verandering in landgebruik goed voor 15% van de uitstoot van broeikasgassen! Het terugdringen van de ontbossing is dan ook een prioriteit in de bestrijding van de klimaatverandering.
De klimaatverandering is een globaal probleem dat oplossingen vraagt op internationaal, lokaal en persoonlijk vlak!
Om de negatieve gevolgen van de klimaatverandering binnen te perken te houden, gaan wetenschappers er van uit dat de opwarming van de aarde zeker onder 2°C ten opzichte van het pre-industriële niveau moet blijven. Maar steeds vaker wordt zelfs 1,5°C naar voor geschoven als kritische grens.
Om dit te bereiken zullen we de uitstoot van broeikasgassen met 80% tot 95% moeten verminderen tegen 2050 ten opzichte van de hoeveelheid uitgestoten in 1990. Er bestaan al heel wat studies die aantonen dat dit haalbaar is, maar het is de hoogste tijd om massaal en op alle niveaus in actie te schieten.
Een maatschappij van richting doen veranderen is niet eenvoudig en vergt doorgaans langdurige inspanningen van de vele sectoren en actoren die erin meespelen. Dergelijke koerswijzigingen gebeuren meestal niet (snel genoeg) zonder een duwtje in de rug. Er is nood aan een degelijk sturend beleid van bovenaf.
Niet alleen overheden en grote bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Ook de levensstijl van miljoenen mensen heeft een impact op ons klimaat.
Van alle menselijke activiteiten die de uitstoot van broeikasgassen veroorzaken, is de verbranding van fossiele brandstoffen veruit de belangrijkste. Ongeveer 60% van de uitstoot van broeikasgassen bestaat uit CO2 die vrijkomt bij de verbranding van fossiele brandstoffen voor elektriciteitsproductie, transport, verwarming, petrochemische en andere industriële processen … Door in te zetten op energie-efficiëntie en hernieuwbare energie liggen grote reducties van broeikasgassen binnen handbereik.
Ontbossing is voor velen een ver-van-het-bed-show en wordt daarom vaak over het hoofd gezien. Nochtans is deze praktijk samen met de verandering in landgebruik goed voor 15% van de uitstoot van broeikasgassen! Het terugdringen van de ontbossing is dan ook een prioriteit in de bestrijding van de klimaatverandering.
Het klimaat verandert. De gevolgen daarvan zijn al voelbaar, hier en elders. Afhankelijk van de plaats waar je woont op aarde, zullen de gevolgen meer of minder doorwegen. Maar één ding is zeker: de al kwetsbare bevolking in ontwikkelingslanden zal de zwaarste rekening gepresenteerd krijgen.
Gevolgen van de klimaatverandering:
- Extreme weerfenomenen zoals zware stormen, droogtes, overvloedige neerslag … komen steeds vaker voor.
- De seizoenen zijn erg onstabiel geworden, wat onder andere gevolgen heeft voor de landbouw en voor de fauna en flora.
- Het zeepeil stijgt wat een bedreiging vormt voor miljoenen mensen die dichtbij de kust wonen.
- De gletsjers smelten massaal en dat brengt de bevoorrading met water van heel wat mensen in gevaar.
De biodiversiteit staat de dag van vandaag reeds onder druk: vervuiling, ontbossing, teloorgang van de habitat, overbevissing … De klimaatverandering zal het voortbestaan van heel wat soorten nog problematischer maken.
De landbouw draagt bij tot de klimaatverandering, maar ondervindt ook de gevolgen ervan.
De Nederlandse landen tuinbouw Dichtbij Boeren in de voortuin van Nederland 4 | Duurzame wereld Klimaat, bodem, lucht en energie De Nederlandse land- en tuinbouw is in toenemende mate circulair, door kringlopen te sluiten, door grondstoffen zo optimaal mogelijk te gebruiken en door met duurzame energiebronnen te voorzien in de energiebehoefte. Boeren en tuinders gebruiken 4,5% van alle energieproductie in Nederland, terwijl zij tegelijkertijd betrokken zijn bij 42% van alle hernieuwbare energie die in Nederland wordt geproduceerd. Sinds 2006 produceert de land- en tuinbouwsector meer elektriciteit dan dat de sector gebruikt. Reststromen in onze sector zijn altijd een waardevolle grondstof die weer gebruikt kunnen worden, of het nu gaat om restwarmte, mest en mineralen of loof van onze gewassen. We beheren onze productiemiddelen zo goed mogelijk, want een gezonde en vruchtbare bodem en schoon en goed beheersbaar water zijn voor boeren en tuinders onmisbaar. Boeren en tuinders hebben daken, biomassa en ruimte beschikbaar voor diverse vormen van duurzame opwekking. Het is belangrijk om samen met boeren en tuinders de verschillende mogelijkheden voor duurzame opwekking te benutten. Stimuleren kan door vergunningprocedures eenvoudiger te maken. Ondernemers in onze sector kunnen een groot deel van de lokale energievoorziening voor hun rekening kunnen nemen. Boeren en tuinders willen daarbij graag afspraken maken met hun buren in het buitengebied en in de dorpen. De introductie van een nieuw marktmodel voor (rest)warmtenetten draagt bij aan een toekomstbestendige duurzame warmtevoorziening.Dergelijke initiatieven, waarin boeren, burgers en buitenlui samenwerken om tot meer duurzame energie te komen, moeten gestimuleerd worden. Belemmeringen in weten regelgeving die deze initiatieven in de weg staan, moeten opgeheven worden. De kosten van zonnepanelen zijn de afgelopen decennia sterk gereduceerd. Innovatie op het gebied van zonnepanelen, opslag van opgewekte elektriciteit en smart farmers grids blijven echter mogelijk en nodig. Daarnaast zijn de technieken als kleine windmolens (lager dan 30 meter) en mono mestvergisters nog niet geoptimaliseerd. De komende jaren moet worden ingezet op de optimalisatie van deze nieuwe technieken, zodat met een lage omgevingsimpact meer duurzame energie kan worden opgewekt. Wet- en regelgeving moet aangepast worden aan de principes van de circulaire economie. Gebruik en hergebruik van reststromen in agrarische bedrijven moet maximaal gestimuleerd worden. Zo worden waardevolle grondstoffen opnieuw toegepast en wordt het milieu minder belast. Het sluiten van kringlopen, het opwekken van duurzame energie en het mogelijk maken van de circulaire economie, vraagt om experimenteerruimte, faciliterend en stimulerend beleid.
